Assie en de Pompoenmoeder
Assie en de Pompoenmoeder is een boek uit de serie 'Kind in de klem'. In deze serie zijn boeken opgenomen, die de problemen van een kind beschrijven, waar het kind onvrijwillig mee wordt geconfronteerd. Zie ook 'Gelukkig Gescheiden'
Assie en de Pompoenmoeder vertelt het emotionele verhaal van Assie. Haar moeder is overleden en zij krijgt een stiefmoeder. Hoe moet Assie hier mee omgaan?
Assie en de Pompoenmoeder is een kleurrijk prentenboek voor kinderen vanaf 6 jaar. Prachtig geillustreerd door Laura Wijsman
Het boek
Uittreksel
‘Weet je, Waffel?’ zegt ze. ‘Isa slaapt in pappa’s bed.’
‘Wat?’ Waffel is verbaasd.
‘Ja! Ze ligt op mamma’s plaats, met haar hoofd op mamma’s kussen.
Dat is niet eerlijk.’
‘Waarom niet?’ vraagt Waffel.
‘Nou, zo kan ik er niet meer bij. En mamma ook niet.’
‘Mamma?’ Waffel zucht. ‘Die is dood. Weet je best.’
‘Hou je mond!’ Assie moet huilen. En tegelijk wordt ze boos.
Assie heeft geen mamma meer. Ze is een sterretje in de hemel, zegt oma. Maar Assie krijgt een nieuwe moeder. Isa heet ze.
Ze lijkt op een heks en ze bakt vieze pannenkoeken met sperziebonen en slagroom.
De Auteurs
Biografie Marianne van Delft
Marianne werkt sinds 2003 als schrijfdocente in haar eigen onderneming Schrijvershuis ’t Gooi. Daarvoor werkte zij als freelance tekstschrijver voor onder andere KinderNet (presentatieteksten, sketches, scenario’s). Daarnaast maakte zij voor diverse zenders en omroepen vertalingen en bewerkingen voor de nasynchronisatie van animatie- en poppenseries (onder andere Brum, Pieter Post, Bruine Beer in het Blauwe Huis). Van haar hand verschenen tussen 1991 en 1997 vier kinderboeken: Anna waait weg (4+), Ik wil banaan! (6+), Weggedaan (6+) en Janne spuugt vuur (9+). De eerste drie werden uitgeven door Harlekijn, het vierde door La Rivière en Voorhoeve.
Biografie Ietje Heybroek
Ietje is relatie- en gezinstherapeut in haar eigen praktijk Ouder-/kindrelaties, (www.oudersenkinderen.nl). Haar specialisatie is het begeleiden, informeren en adviseren van stiefgezinnen. Verder werkt ze als EFT-therapeut met echtparen. Samen met Boukje Overgaauw en stiefouders van de Stichting Stiefgezinnen Nederland heeft ze het boek Samen gesteld, de dynamiek van het stiefgezin geschreven. Ook werkte ze mee aan het boek De Bonusmoeder, waarin stiefmoeders hun verhaal hebben geschreven en Ietje na elk verhaal informatie geeft over stiefsituaties.
Aanvullingen en Tips voor de voorlezende volwassene
Het doel van Assie en de Pompoenmoeder is inzicht te geven in de psychologie van het kind, de overgebleven ouder(vader) en niet te vergeten de stiefmoeder. Ietje Heybroek heeft hiervoor onderstaande aanvullingen en tips voor de voorlezende volwassene
Bij hoofdstuk 1
Je lijkt wel een heks, zegt Assie bij de eerste kennismaking. Stiefouders die voor het eerst hun stiefkind ontmoeten, zijn vaak gespannen, omdat ze aardig gevonden willen worden en niet weten wat van hen verwacht wordt. Als dan bij een eerste ontmoeting het kind iets onaardigs zegt, is de eerste opwelling daar boos over te worden en corrigerend op te treden. Maar dan is de sfeer meteen verpest. Isa lijkt te beseffen dat ze het beste op Assie reageert door de belevingswereld van Assie te accepteren. Het is een fijn begin voor beiden.
Bij hoofdstuk 2
Assie zit duidelijk in een loyaliteitsconflict, ze vindt Isa lief maar niet zo lief als mama. Kinderen zijn bang dat ze, als ze een stiefouder aardig vinden, hun overleden ouder verraden. Ze weten nog niet goed dat ze een vervangende ouder ook aardig mogen vinden. Stiefouders moeten dit goed beseffen. Ook kan het zijn dat een stiefkind niet aardig doet tegen een stiefouder omdat ze beseft dat ze haar stiefouder ook weer kan verliezen.
Bij hoofdstuk 3
Ja, zegt hij, op mama’s graf hebben we een mooi tuintje gemaakt. Hè, Assie? Ze praten samen even over de moeder.
Tips:
* Het is belangrijk dat er over de overleden ouder gepraat wordt en vooral door de ouder die nog leeft. Na een overlijden hebben veel ouders moeite om over de overleden moeder of vader te praten, terwijl dat voor het verwerkingsproces van ouder en kind juist heel belangrijk is.
* Soms is de pijn te heftig en kunnen ze er niet over praten. Op latere leeftijd wordt dan vaak een rouwtherapeut gezocht om het overlijden te verwerken.
* Er is een website voor kinderen die onder de 20 jaar een ouder zijn verloren: www.verlaatverdriet.nl .
* Verder is er de Stichting Achter de Regenboog die o.a. weekenden voor kinderen organiseert die een ouder zijn verloren.
Bij hoofdstuk 4
Assie vindt op de plek in het bed van haar moeder opeens Isa, ze had dit niet verwacht. Als ouder en stiefouder bij elkaar slapen, is het verstandig dat de kinderen te vertellen. Nu is Assie helemaal overrompeld. In de tijd na het overlijden van haar moeder heeft ze er vaak gelegen als ze bang of verdrietig was. Het is begrijpelijk dat ze van streek is, nu die plek opeens wordt ingenomen.
Tips:
* Neem kinderen serieus en vertel ze van tevoren dat er iets verandert, zeker als de stiefouder blijft slapen. De plek waar voor die tijd de overleden vader of moeder sliep is vaak ook de plek waar het kind zich veilig voelde en troost vond als het verdrietig was of bang. Die plek is nu weg. Dat is voor een kind een verlies.
* Stel daar als ouder wat tegenover. Het kind mag bijvoorbeeld één keer per week ook in het bed, tot iedereen in huis aan de overnachtingen gewend is. Zorg voor een overgang.
* Stiefouders, vooral zonder eigen kinderen, hebben er het in het algemeen moeite mee dat kinderen in het ouderlijk bed komen. Voor hen is het vaak de enige plek die privacy biedt. Samen met de echte ouder zal overlegd moeten worden, hoe ze het in de toekomst doen.
Bij hoofdstuk 5
Even probeert Assie bij Fleur te vragen of ze Isa aardig vindt. Je zou eruit kunnen opmaken dat ze twijfelt, weer in een loyaliteitsconflict zit. Als Fleur zegt dat ze haar ook aardig vindt, is Assie misschien een beetje gerustgesteld. Maar het is wel een bevestiging dat ze Isa aardig mag vinden.
Bij hoofdstuk 6
Even haalt Assie haar moeder aan in haar spel. Mama wilde niks eten. Maar ja, mama was ziek. Het is goed dat kinderen bepaalde dingen uiten, het is onderdeel van het rouwproces. Daar is spel een ideale vorm voor. Assie heeft opeens genoeg van alle spullen, waaronder de pompoenlamp van Isa. Het is wennen dat er nu ook spullen in het huis zijn van de stiefouder.
Tip:
* Kinderen houden niet van veranderingen, bereid ze voor en overleg met ze.
Bij hoofdstuk 7
Assie haalt in haar spel de bedscène aan, ze denkt erover. Ze zal geschrokken zijn en het is goed als ouder en stiefouder er bij haar op terugkomen. Na het overlijden van een ouder worden kinderen vrijer gelaten dan toen de ouder nog in leven was. Assie kan van alles uit de kast halen, lakens, tafelkleden etc. Dat had haar moeder misschien ook niet goed gevonden, maar Assie kan al een tijdje spullen uit de kast halen zonder dat iemand er iets van zegt. Nu zegt Isa er iets van en moet ze ook opeens opruimen. Voor Assie is dat niet te begrijpen.
Tips:
* Bedenk als ouder dat een kind een tijdje minder toezicht heeft gehad en makkelijker dingen doet, die mét toezicht niet gebeurd zouden zijn. Leg een kind dat uit, anders ervaart ze de stiefouder als streng en kan ze er tegenin gaan.
* Als er een stiefouder in een gezin komt, komen er vaak nieuwe regels. Bepaal die samen als ouders en leg ze voor aan de kinderen.
* Met humor zoals Isa dat soms doet, wordt er ook veel bereikt.
Bij hoofdstuk 8
Kinderen moeten in het algemeen wennen aan de kookkunst van de stiefouder. Het eten smaakt ineens anders. In eerste instantie vinden ze het meestal niet lekker maar het kan zijn dat ze het na een tijdje wel gaan waarderen. Het schijnt dat een kind pas na acht keer proeven weet of het iets lekker vindt of niet. De vader heeft een loyaliteitsconflict: hij vindt dat Assie niet genoeg heeft gegeten en wil haar ontbijtkoek geven, maar Isa vindt dat Assie haar eten op moet eten en niet iets lekkers moet krijgen als het niet gegeten heeft. Voor ouders die onvoorwaardelijk van hun kinderen houden, liggen zulke zaken wat makkelijker dan voor stiefouders en daarin botsen veel ouders en stiefouders. Stiefouders zijn vaak veel strenger en kunnen moeilijker de hand over het hart strijken. Kinderen weten dat vaak goed uit te spelen. Samen een team vormen als ouders is belangrijk.
Tips:
* Ga als stiefouder met het kind boodschappen doen en kook samen met het kind. Dat schept een band. * Vraag het kind ook eens wat het wil eten. * Val elkaar in het bijzijn van de kinderen niet af.
Bij hoofdstuk 9
Als ouder en stiefouder nog maar net verliefd zijn, kan hun intieme gedrag voor het kind bedreigend zijn. Het kind heeft al een ouder verloren, deze ouder kan ook zomaar weer weg zijn. De ouder houdt van een ander en een kind kan denken: houdt papa of mama nog wel van mij, heeft hij of zij nog tijd voor mij?
Tip:
* Kinderen vinden het niet leuk als ouder en stiefouder zitten te zoenen, overdrijf niet in het bijzijn van kinderen. * Vertel als ouder dat je van je kind houdt en maak tijd vrij om samen dingen te doen. * Kinderen kunnen opstandig gedrag vertonen. Als dat voorheen niet zo was, kan dit gezien worden als een uiting van ongenoegen. Praat dan met het kind om te horen wat er achter het gedrag zit.
Bij hoofdstuk 10
Assie gaat alleen met haar vader naar opa en oma. Voor kinderen is het fijn als ze af en toe alleen kunnen zijn met hun ouder. Ook voor een stiefouder is het belangrijk zo nu en dan alleen te zijn met het stiefkind. Het is vaak makkelijker om met het kind te praten als de ouder er niet bij is. Zo krijgt ook de stiefouder de kans een relatie op te bouwen. Bij opa en oma kan Assie het kind zijn dat haar moeder is verloren en als ze mama’s foto ziet, kan ze er een kus op geven. Iedereen vindt dat normaal, weet ze. Was Isa erbij geweest, had Assie het misschien niet gedurfd. Nu was het heel natuurlijk.
Bij hoofdstuk 11
De boodschap dat de vader weer gaat trouwen, herinnert Assie duidelijk aan het overlijden van de moeder. Die tijd komt nooit meer terug. Zoiets kan verdriet geven, het kan maken dat een kind terugvalt in jonger gedrag, sommige kinderen gaan weer bedplassen en soms maakt het een kind opstandig. Een goed begrip van de ouder voor dit gedrag is gewenst. Een kind kan de boosheid afreageren op de stiefouder door lelijk te doen of iets van de stiefouder kapot te maken.
Tip:
* Praat met het kind als het verdriet heeft. * Toon ook als stiefouder begrip voor het kind, al maakt het je boos.
Bij hoofdstuk 12
Assie vindt het moeilijk dat Isa bij haar op school komt en haar vader met haar getrouwd is. Ze zoekt vertrouwde veiligheid, daarom wil ze naar opa en oma, maar ze verdwaalt. Als ze terug is merkt ze dat Isa bezorgd is. Het lijkt of Assie zich een beetje schaamt en daarom holt ze naar boven, naar Waffel. Knuffels zijn belangrijk voor een kind, ze bieden troost.
Tip:
* Heb geduld met het kind, juist als er veranderingen in het stiefgezin optreden.
Bij Hoofdstuk 13
Assie moet nog steeds wennen aan haar stiefmoeder en zit nog in het verzet. Ze vertelt leugens over Isa. Verder pakt Assie zonder te vragen, limonade en koekjes en ze eet de hele trommel leeg, het is een bende. Als Isa binnenkomt, spreekt ze Assie daarop aan. Assie is brutaal en daarop reageert Isa weer. Maar als Assie moet overgeven, heeft Isa begrip. Ze troost Assie, waarop Assie gaat huilen en ze het samen weer goed maken. Het vergt veel begrip van de stiefouder om door het verzet van een stiefkind heen te kijken: waarom doet ze dat, wat zit erachter? Door geduldig te blijven en troost te bieden gaat het stiefkind zich veilig voelen en zich uiten.
Bij hoofdstuk 14
Als Fleur zegt dat ze Isa’s lange rokken mooi vindt, durft Assie zichzelf toe te staan Isa ‘een beetje lief’ te vinden. Kinderen zijn er onzeker over of ze hun stiefouder aardig mogen vinden. Ze denken de ouder daarmee ontrouw te zijn.
Tip:
* Realiseer je als stiefouder dat het voor een kind verwarrend kan zijn om jou leuk te vinden, verwarrend door de loyaliteitsgevoelens van het kind.
Bij hoofdstuk 15
Zoals veel kinderen is Assie zenuwachtig over haar verjaardag. Zeker nu het een spannend feest wordt met heksen en spinnen. Ze droomt erover en plast in bed. Dat kan gebeuren als kinderen gespannen en onzeker zijn. Een stiefmoeder zou boos kunnen reageren en denken: dat kind ook altijd! De manier waarop Isa reageert is wijs. Het maakt dat Assie zich niet schuldig voelt over het bedplassen.
Tip:
* Als de ouder op reis is, of lange dagen van huis, is het verstandig om af en toe te bellen met het kind, zoals Assies vader doet aan het begin van dit hoofdstuk.
Bij hoofdstuk 16
Tijdens het feest doet Assie lelijk tegen Isa. ’t Lijkt of ze het liefst heeft dat Isa ophoepelt. Ook doet ze denigrerend over Isa’s cadeautje. Vader houdt zich stil, wil misschien niet moeilijk doen op Assies verjaardag. Net als veel stiefmoeders doet Isa ontzettend haar best. Daardoor wordt ze extra kwetsbaar en is ze heel gevoelig voor de reacties van Assie. Isa kan haar boosheid niet meer inhouden. Ze kiest ervoor uit de situatie te gaan en vertrekt op de fiets, zodat ze haar gedachten even op een rijtje kan zetten. Vader en Assie laat ze echter in onzekerheid achter. Voor veel stiefmoeders kunnen de spanningen en emoties oplopen. De steun van de partner is dan belangrijk. Maar veel vaders bevinden zich in een spagaat. Ze willen hun eigen kind niet afvallen, maar eigenlijk ook de partner niet.
Tip:
* Heb geduld en toon wederzijds begrip. Het is een kwestie van tijd. Het vertrouwen tussen de partners groeit met de jaren. Na verloop van tijd zal de stiefouder merken dat er niet meer altijd zondermeer voor het kind gekozen wordt.
Bij hoofdstuk 17
Assie vindt het niet leuk dat Isa weg is gefietst maar ze zit met haar gevoelens over haar moeder en weet niet goed hoe ze ermee om moet gaan. Als ze erover praat wordt het voor de volwassenen duidelijk. Vader verzekert Assie dat ze van haar moeder Isa ook aardig mag vinden. Dit is heel belangrijk. Er vindt een verzoening plaats tussen Assie en Isa, die haar naar bed mag brengen in plaats van haar vader.
Tip:
* Een kind voelt zich onveilig als een stiefouder plotseling weggaat. Laat als stiefouder altijd weten wat de reden daarvan is en vertel ook dat je weer terugkomt.
Bij hoofdstuk 18
Na alle moeilijkheden en aanpassingen kan Assie accepteren dat Isa samen met haar vader voor haar zorgt, zonder dat haar moeder tekort wordt gedaan. Samen gaan ze naar het graf. Isa kan met Assie praten over haar moeder. Vader haalt een leuke herinnering op. Dit is heel belangrijk, zoals ook vermeld bij hoofdstuk 3.
Tip:
* Blijf opa’s en oma’s betrekken in het leven van het kind. Door hun vertrouwde, onvoorwaardelijke genegenheid kan dit het verlies minder schrijnend maken.
Bij hoofdstuk 19
Assie is zover dat ze Isa volledig toe kan staan in haar leven. Dit heeft tijd gekost. In elk stiefgezin zal de vorming anders verlopen. Het heeft te maken met verschillen in cultuur, regels, normen en waarden, taal en humor. En vergeet niet dat er gebouwd wordt op een fundament van verdriet, er heeft een overlijden of scheiding plaats gevonden.
Tips:
* Ouder en stiefouder moeten beseffen dat het jaren kan duren voor een stiefgezin stabiel is en een eigen cultuur heeft gevormd. De situatie is complex. Die complexiteit kan niet weggenomen worden.
* Onthoud dat “stief” niet over gaat, ook al heeft er integratie plaatsgevonden. Af en toe steekt stief de kop op door emoties. Bijvoorbeeld: welke opa en oma komen op het afzwemmen. Er mogen maar één opa en oma komen. Er zal gekozen worden voor de ouders van de vader of van de overleden moeder. Voor een stiefouder is dit moeilijk. Het gaat in een stiefgezin vaak niet over ‘logisch’ maar over emoties.